Verschillende zwaarden onder de Xiphophorus soorten, en Waarom???

Twee vrouwtjes Xiphophorus kallmani.
De laatste jaren is door onderzoek duidelijk geworden dat de voorkeur van het vrouwtje van grote invloed is op de paringskans die een mannetje heeft. De keuze van het vrouwtje wordt niet alleen door een intrinsieke voorkeur bepaald; ook omgevingsfactoren zijn van invloed.
Uit onderzoek bij guppen blijkt dat de vrouwtjes een voorkeur hebben voor mannetjes die uitgesproken kleuren, een grote staartvin of een groot lichaam hebben. Wanneer er een predator aanwezig is, vermindert deze voorkeur. Deze opvallende kenmerken zullen ook de aandacht van een predator trekken en hierdoor neemt het risico om opgegeten te worden voor het vrouwtje sterk toe op het moment dat ze met een zeer opvallend mannetje paart.

Foto boven: koppel Xiphophorus helleri speerstaart.

Bij zwaarddragers (Xiphophorus hellerii) is vastgesteld dat de vrouwtjes een voorkeur hebben voor mannetjes die groter zijn, een langer zwaard hebben of een zwaard hebben dat volledig gekleurd is.
Naar de invloed van omgevingsfactoren op de voorkeur van een zwaarddragervrouwtje is nog nauwelijks onderzoek gedaan. Johnson & Basolo (2005) onderzochten de invloed van een predator op de voorkeur die de vrouwtjes hebben voor mannetjes met een opvallend zwaard.

Xiphophorus montezumae, de mannen van dit soort hebben de langste staarten.

Voor het experiment werden zwaarddragers afkomstig uit de Savannah rivier in Belize genomen. Uit eerder onderzoek waarbij deze vissen waren gebruikt, was duidelijk geworden dat de vrouwtjes een sterke voorkeur hebben voor mannetjes met een langer zwaard. Om de invloed van predatoren te bepalen werd er gebruik gemaakt van video opnamen waarop beelden van de visetende cichlide Petenia splendida werden vertoond.

Foto Mannetje van Xiphophorus birchmani, enigste Xiphophorus zonder zwaard.
Uit het onderzoek werd duidelijk dat de vrouwtjes een herhaalbare voorkeur voor mannetjes met een langer zwaard hebben en dat deze bij aanwezigheid van een predator verdwijnt.
De mannetjes vallen voor predatoren ook meer op en zullen dus sneller als prooi worden gezien. Vrouwtjes die in zich in de buurt van het mannetje ophouden, zullen ook sneller door een rover worden opgegeten. De vrouwtjes hebben dan een veel grotere kans om vroegtijdig te sterven. Deze kans wordt volgens Johnson & Basolo (2005) mogelijk nog vergroot doordat het de fysieke aanwezigheid van het zwaard het misschien voor predatoren lastiger maakt om de mannetjes te verslinden en dat de vrouwtjes door de aanwezigheid van jongen in hun lichaam langzamer zijn.
Voor een vrouwtje is het een voordeel om te paren met mannetjes met een groter zwaard. Deze mannetjes zijn gezonder en hun nakomelingen zullen ook gezonder zijn en verder produceren deze mannetjes meer en beter sperma.

Een mannetje van Xiphophorus mayae, het grootste soort onder de Xiphophorussen.

Het vrouwtje moet dan ook een afweging maken tussen de voor- en nadelen voor een paring met een mannetje met een langer zwaard. Doordat de voorkeur van het vrouwtje bij gewijzigde omstandigheden veranderd, kan ze de op dat moment optimale keuze maken. Daarnaast heeft ze nog de mogelijkheid om spermapakketjes op te slaan, waardoor ze een langere periode kan profiteren van de paring met een mannetje met een lang zwaard. Hierdoor wordt ook duidelijk dat zowel mannetjes met een langer als een korter zwaard van belang zijn voor het voortbestaan in de natuur. Beiden hebben hun nut.

Het mannetje van Xiphophorus cortezi.
Literatuur:Jerald B. Johnson & Alexandra L. Basolo (2005) Predator exposure alters female mate choice in the green swordtail. Behavioral Ecology 5: 619-62

Twee mannetjes in een Genus, Groot en klein Xiphophorus multilineatus.

Maar ook onder verschillende Xiphophorus soorten zijn verschillende de maten mannetjes te vinden, zo is het bekend dat onder bv Xiphophorus multilineatus 4 of 5 maten aanwezig zijn.

Foto boven Xiphophorus pygmaeus en dan de gouden vorm.

Xiphophorus pygmaeus, dit is ook een kleine zwaarddrager met een piep klein zwaardje.

Foto boven: een mannetje van Xiphophorus nigrensis.

Geschreven door Kees de Jong en Leo van der Meer.

Gefotografeerd door Leo van der Meer.