Guppen

Guppen, beginnersvissen voor de specialist.

Een guppy uit Cayan ( Johan Ezeman.)
De gup heeft de laatste jaren bij de gemiddelde aquariaan geen al te beste
naam. Vaak wordt dit visje hooguit als een beginnersvisje gezien. Op zich is
deze benaming logisch. De meeste aquarianen zullen de gup nog kennen als
een van de vissen waarmee ze zijn begonnen. Er was altijd wel iemand die
een aantal vissen over had en een deel van zijn guppen aan een beginner
wou afstaan. Je zou eigenlijk verwachten dat aquarianen toch enigszins trouw
zouden blijven aan het visje dat hun tijdens hun eerste schreden op het - af en
toe grillige - pad van het aquariumhouden zoveel plezier heeft geschonken.
Wie herinnert zich niet de vreugde en ook verbazing bij het zien van de eerste
guppy`s in zijn aquarium.

Een guppy uit Guyana.( Rob Starmans).

Al deze eerste ervaringen lijken voor de meesten echter snel vergeten en op veel aquariumverenigingen wordt dan ook gesproken van ‘levend voer’ wanneer het over de gup gaat. Iemand die na jarenlang aquariumhouden nog steeds met het houden en kweken van
guppen bezig is, wordt dan ook vaak enigszins wantrouwend bekeken.

Zwarte Endler Venuzuela ( Fred Poeser).
Toch zijn er aan het eenvoudige guppy een groot aantal aspecten die het tot
een interessante aquariumvis maken. In de loop der jaren zijn er grote
hoeveelheden guppen gekweekt en in deze periode is er nogal wat gebeurd
met de soort. Naast de vele interessante kweekvormen, waarop in het laatste
deel van dit artikel wordt teruggekomen, zijn ook andere aspecten aan de
gup de moeite waard om te noemen. Een aantal worden hier belicht.

Guppy uit Jamaica ( Johan Ezeman).

De eerste guppen :
In de beginjaren van de aquariumliefhebberij werd elke nieuwe import nog
als iets bijzonders beschouwd. Aan het eind van de vorige eeuw bestonden
er nog geen importfirma’s die de vissen met miljoenen tegelijk aanvoerden.
Het waren zeelieden die op hun reizen af en toe enige vissen als bijverdienste
meenamen. Natuurlijk overleefde een groot aantal van de vissen de reis
onder uiterst primitieve omstandigheden niet.

Guppy Trinidad ( Leo van der Meer).

In eerste instantie werden er voornamelijk eierleggende vissen geïmporteerd.
De eerste levendbarende vis werd in 1898 ingevoerd. In dat jaar kwamen de
eerste exemplaren van Phalloceros caudimaculatus naar Europa. Het feitdat zo’n klein visje levende jongen kan baren, was in die tijd, en niet alleen in
aquariumkringen, een regelrechte sensatie. Er ontstond dan ook snel een
enorme vraag naar deze soort. Voor dit visje werd dan ook een bedrag betaald
dat gelijk was aan het bedrag dat een gemiddelde fabrieksarbeider per jaar
verdiende.

Poecilia velifera (Kees de Jong).
Gezien de populariteit en het hoge bedrag dat er voor Phalloceros caudimaculatus
werd betaald, loonde het al snel de soort op commerciële basis te
kweken. Hierdoor kwamen levendbarenden voor iedereen beschikbaar. Ook
andere soorten levendbarende tandkarpers werden al snel ingevoerd. Enkele
andere soorten die rond de eeuwwisseling zijn ingevoerd, zijn: Gambusia
holbrooki, Cnesterodon decemmaculatus, Poecilia latipinna (de
zeilvintandkarper) en Girardinus metallicus (het metaaltandkarpertje).
De eerste gup werd in 1908 uit Venezuela geïmporteerd.

Yellow Top Sword Endler (Marco Hamerslag).

Vooral door zijn
fraaie kleuren was dit visje direct enorm populair onder aquariumliefhebbers.
Dat de soort over het algemeen niet moeilijk te kweken is, bleek al snel. In
december 1908 wordt er melding gemaakt van de eerste 12 nakweekguppen
in Duitsland. In de navolgende jaren volgt er nog een groot aantal importen.

Red Chest Endler (Marco Hamerslag).
Het feit dat de mannetjes per vangplaats erg van kleur kunnen verschillen en
het feit dat de vrouwtjes duidelijk anders van vorm en kleur zijn, heeft er voor
gezorgd dat er in eerste instantie een grote naamsverwarring heerste. Zo
was de wetenschappelijke naam voor guppen afkomstig uit Barbados
Girardinus poecilioides en werden de guppen uit Trinidad Girardinus
guppii genoemd. De naam guppy is een eerbetoon aan dominee ROBERT
JOHN LECHMERE GUPPY (1836-1916), die veel wetenschappelijk onderzoek op
Trinidad heeft gedaan. Zijn naam is op dit moment over de hele wereld
verbonden met deze kleine levendbarende tandkarper.
De naamsverwarring rond de gup speelde een groot aantal jaren. Het gaat te
ver om in dit artikel alle synoniemen te vermelden. Uiteindelijk werd als correcte
wetenschappelijke naam Poecilia reticulata PETERS 1859 geaccepteerd.

Poecilia wingei Venuzuela (Marco Hamerslag)

Men noemt ze ook wel Black Bar Endler .

Verspreiding:
Het oorspronkelijke verspreidingsgebied van de gup loopt van het noorden
van Brazilië, Venezuela en Guyana tot aan een deel van de Antillen, Trinidad
en Barbados. Tussen de verschillende gebieden bestaan variaties in kleur envorm van de guppen. Deze in aanleg aanwezige verschillen zijn voor kwekers
de basis geweest om te komen tot de vele op dit moment bekende
staartvormen. Met name het vinnenstelsel verraad iets over de oorspronkelijke
herkomst van de gup. Zo ontstonden uit de Trinidadguppen de kort
staartvormen, stammen de zwaardguppen af van wildvangvissen uit Barbados
en vormden de dieren van het vasteland de basis voor de ontwikkeling van
de grootvinnige typen (bijv. de bekende triangel).

Groene Surinamer genaamd (Rob Starmans).

Op dit moment is het zo dat de gup in bijna alle tropische gebieden van de
wereld kan worden aangetroffen. Het feit dat de vis op veel plaatsen is uitgezet
voor de bestrijding van malaria speelde een belangrijke rol bij deze verspreiding.
Doordat de gup veel muggelarven eet, heeft malaria een kleinere kans om zich
te verspreiden. Overigens zijn de resultaten voor wat betreft de bestrijding van
malaria door het uitzetten van de gup en andere levendbarende tandkarpers
(vooral Gambusia holbrooki) nogal wisselend. In sommige gevallen werd
veel succes geboekt, terwijl op andere plaatsen geen afname van malaria te
constateren viel. Op dit moment worden er op Curaçao speciaal voor dit doel
gekweekte guppen in de aanwezige waterputten uitgezet.
Een groot probleem bij deze faunavervalsing is dat vaak oorspronkelijk in het
gebied voorkomende soorten door de nieuwe bewoners worden verdrongen.
Vooral de zich snel voortplantende en zich uitstekend aanpassende
levendbarende tandkarpers kunnen een bedreiging vormen voor de aanwezige
inheemse vissen.

Flame tail Endler Let op de staart van de man.(marco Hamerslag).
Het bekendste voorbeeld is wel de rol die Gambusia
holbrooki speelt bij het bijna verdwijnen van de eierleggende tandkarpersoorten
rond de Middellandse Zee.
Naast de verspreiding door wetenschappers ter bestrijding van malaria zijn
er ook guppen door het toedoen van aquarianen op vele plaatsen terecht
gekomen. Zo zijn er dit moment op vele plaatsen in de Verenigde Staten
guppen te vinden. Het gaat hierbij voornamelijk om niet langer gewenste
aquariumvissen. Verder zijn er guppen op vele plaatsen in Afrika en het
Verre Oosten te vinden. Ook in Europa komt de gup voor. Poecilia reticulata
wordt in Europa aangetroffen in warmwaterbronnen (bijvoorbeeld in
Hongarije) en op plaatsen waar het hele jaar koelwater aanwezig is
(bijvoorbeeld bij de Hoogovens in IJmuiden).

Men vraagt vaak van wie ik de vissen gekregen krijg voor een foto, van af nu staat dat ook bij iedere foto samen met de vangplaats vermeld.


Guppy uit Venuzuela ( Johan Ezeman).

Tekst Kees de Jong.

Foto`s Leo van der Meer.

Wort vervolgd.