Halfsnavelbekken (Hemiramphidae).

-------------------------------------------------------------------------------------

Foto boven: 2 halfsnavelbekken Dermogenus pussila.

De halfsnavelbekken vormen een familie van vissen uit de orde
Geepachtigen.
(Beloniformes). Het kenmerkende aan deze groep vissen is dat de onderkaak in lengte vele malen langer is dan de bovenkaak. De vissen komen voor in tropische en subtropische zones in
de Atlantische, Indische en Grote Oceaan. Tot deze familie behoren twee onderfamilies Hemiramphinae en Zenarchopterinae. De voor aquarianen interessante vivipare en ovovivipare soorten behoren tot de Zenarchopterinae.


Foto boven: Stelletje Nomorhamphus liemi

In 2001 is ook een
“maagbroedende” Dermogenys beschreven. Naast de eenvoudige melding van dit fenomeen
kon ik geen recentere publicaties hierover vinden. Mogelijk is het een verkeerde waarneming geweest. De halfsnavelbekken zijn roofvissen en jagen op kleine vissen, insecten en dergelijke
aan het wateroppervlak. In het aquarium wordt diepvriesvoer ook gegeten. Sommigen nemen ook droogvoer maar het is de vraag of dit voedsel op de lange duur goed is voor deze vissen.


Foto boven: Dermogenus pussila.

De halfsnavelbekken zijn ingesteld om dierlijk voedsel en niet op plantaardig voer met vezels.
Het feit dat de soorten voedselspecialisten zijn, maakt dat ze extra
aandacht vragen. Soorten uit het geslacht Nomorhamphus, waarvan de
vrouwtjes afmetingen bereikten van circa 12 cm, aten bij mij zonder problemen volwassen wolfsspinnen en 6 cm lange duizendpoten. Naast het noodzakelijke dierlijk voedsel hebben de meeste halfsnavelbekken een groot aquarium met veel schuilmogelijkheden nodig.
Een ruim aquarium is niet alleen nodig in verband met de afmeting dat sommige soorten kunnen bereiken. Ook het feit dat sommige soorten een territorium vormen of stromend water nodig hebben, maakt extra ruimte noodzakelijk. Het gedrag dat ze tentoonspreiden bij het verdedigen van hun territorium maakt deze oppervlaktebewoners interessant.


Foto boven: 2 halfsnavelbekken Dermogenus pussila.

Het schrikachtige gedrag zorgt er voor dat deze snelle zwemmers plots weg kunnen schieten. Bij een te kleine behuizing botsen ze tegen de aquariumruiten aan, zodat hun breekbare bek kan beschadigen. Deze beschadiging kan gaan schimmelen, wat de vissen dan fataal wordt. De diverse soorten vragen verschillende watertemperatuur, variërend tussen de 18 en de 28°C.


Foto boven: Kop van Nomorhamphus liemi

De halfsnavelbekken zijn levendbarend en werpen volgroeide jongen. De kweek van een aantal soorten is niet al te moeilijk. Naast de soortafhankelijke voorwaarden ten aanzien van temperatuur en watersamenstelling is het belangrijkste dat de pasgeboren jongen aan
hun vraatzuchtige ouders kunnen ontsnappen. Ik heb goede ervaringen met Dermogenys en Nomorhamphus door vlak voor het werpen de moeder apart te zetten in een drijvend mandje met vele gaten, waar de jongen doorheen konden zwemmen. Dit mandje werd vervolgens vol met planten gedaan, zodat het vrouwtje zich nauwelijks kon bewegen.


Foto boven: vrouw Nomorhamphus liemi

Een sterke onderwaterpomp pompte water door het mandje heen en de jongen spoelden zo het onbevolkte aquarium in. Hierdoor bleven van elke worp veel jongen in leven.
De familie is volgens ITIS onderverdeeld in de onderfamilies
Hemiramphinae en Zenarchopterinae. Echter, op dit moment zijn er nog steeds discussies en
revisies gaande.


Foto boven: Koppel Nomorhamphus liemi.

Zenarchopterinae bevat de geslachten Tondanichthys, Zenarchopterus en de voor ons interessante geslachten Dermogenys, Hemirhamphodon en Nomorhamphus.
Alleen van de deze laatst genoemde geslachten zijn op dit moment erkende soorten aangegeven.
78 79
Nomorhamphus liemi
Familie Hemiramphidae
● Onderfamilie Hemiramphinae
● Onderfamilie Zenarchopterinae FOWLER, 1934
● Geslacht Dermogenys KUHL AND VAN HASSELT in VAN HASSELT, 1823 met de soorten:
▪ D. bispina MEISNER & COLLETTE, 1998
▪ D. brachynotopterus (BLEEKER, 1854)
▪ D. bruneiensis MEISNER, 2001


Foto boven: 2 stoeiende Dermogenus pussila.

▪ D. collettei (MEISNER,2001)
▪ D. montana (WEBER, 1894)
▪ D. orientalis (WEBER, 1894)
▪ D. palawanensis MEISNER, 2001
▪ D. pusilla KUHL & VAN HASSELT in VAN HASSELT, 1823
▪ D. robertsi MEISNER, 2001
▪ D. siamensis FOWLER, 1934
▪ D. sumatrana (BLEEKER, 1853)
▪ D. vogti BREMBACH, 1982


Foto boven: Dermogenus pussila.

● Geslacht Hemirhamphodon BLEEKER, 1866 met de soorten:
▪ H. chrysopunctatus BREMBACH, 1978
▪ H. kapuasensis COLLETTE in ANDERSON & COLLETTE, 1991
▪ H. kuekenthali. STEINDACHNER, 1901
▪ H. phaiosoma (BLEEKER, 1852)
▪ H. pogonognathus (BLEEKER, 1853)
▪ H. tengah COLLETTE in ANDERSON & COLLETTE, 1991
● Geslacht Nomorhamphus WEBER & DE BEAUFORT, 1922
met de soorten:
▪ N. australis BREMBACH, 1991
▪ N. bakeri (FOWLER & BEAN, 1922)
▪ N. brembachi VOGT, 1978
▪ N. celebensis WEBER & DE BEAUFORT, 1922
▪ N. ebrardtii (POPTA, 1912)
▪ N. hageni (POPTA, 1912)
▪ N. kolonodalensis MEISNER & LOUIE, 2000
▪ N. liemi VOGT, 1978

▪
Foto boven: een trio Nomorhamphus liemi.

. N. manifesta MEISNER, 2001
▪ N. megarrhamphus (BREMBACH, 1982)
▪ N. pectoralis (FOWLER, 1934)
▪ N. philippina (LADIGES, 1972)
▪ N. pinnimaculata MEISNER, 2001
▪ N. rossi MEISNER, 2001
▪ N. towoetii LADIGES, 1972
▪ N. vivipara (PETERS, 1865)
▪ N. weberi (BOULENGER, 1897)
● Overige geslachten zijn; Tondanichthys COLLETTE, 1995 en
Zenarchopterus GILL, 1864


Foto boven: koppel Nomorhamphus liemi.

Alles in zijn geheel overgenomen uit het Jubileum blad Poecilia Nederland.
Dit blad werd uitgegeven ten gelegenheid van het 25 jarige bestaan van deze werkgroep levendbarende tandkarpers. Uiteraard met toestemming redaktie.

Tekst: Bert Iepenga.
Foto's: Leo van der Meer.